بیماری‌های کلیه و سنگ کلیه

آشنایی با نقش و عمل‌کرد کلیه‌ها در بدن:
کلیه از اعضای حیاتی بدن است و در هر شخص سالمی دو کلیه وجود دارد که در سمت ستون مهره‌ها در قسمت پایینی دنده‌ها قرار گرفته‌اند. کلیه‌ها عموما دارای رنگی شبیه قرمز دارند.
بیشتر اعضای بدن  انسان برای عمل‌کرد خوب وابسته به کلیه ها هستند و کار اصلی آن، حفظ تعادل خون و تصفیه‌ی خون (به مقدار 1600 لیتر در روز) است که از راه تصفیه مداوم خون و گردش مایعات بدن انجام می‌شود.

کلیه غیر از دفع مواد زاید و سمم زدایی 3 هورمون مهم نیز ترشح می کنند:
1.اریتروپویتین- Erythropoietin(در جهت تولید گلبول قرمز)
2.رنین- Rennin(تنظیم فشار خون)
3.کلسی تریول- Calcitriol(فرم فعال ویتامین D بوده و سبب جذب کلسیم و عامل سلامت استخوان)
کلیه‌ها همچنین سطح مواد معدنی و سدیم (Sodium)، کلسیم و پتاسیم را نیز حفظ می‌کنند.
ادرار تولید شده در سیستم بدن وارد لوله‌های جمع کننده و لگنچه کلیه (Renal pelvis) شده و سپس به مثانه رفته و عمل تخلیه پس از آن انجام می شود. بنابراین نبود کلیه بر بدن تاثیرات منفی زیادی دارد و نارسایی کلیه نیز بر کبد و قلب تاثیر دارد.

علایم مهم نارسایی در کلیه‌ها:
بیماری کلیوی معمولا بی سر و صدا پیشرفت می کند اما این موارد از علایم مهم تارسایی در کلیه‌ها هستند: خستگی و ضعف-عدم توانایی در ایجاد تمرکز-اختلالات خواب-گرفتگی عضلات در شب- کم‌خونی و همچنین پر فشاری خون-تورم اطراف چشم‌ها و صورت-ورم اندام‌ها و پا- خشکی و خارش پوست، دفع ادرار خونی یا تیره-افزایش ادرار کردن بخصوص در شب-کف کردن ادرار-کاهش اشتها و...

علل ایجاد بیماری در کلیه:
یکی از بیماری‌های که مربوط به کلیه، بیماری سرطان کلیه (Kidney tumours) است؛ بیماری‌های کلیه انواع مختلفی دارد که امکان دارد از سلول‌های کلیه سرچشمه گرفته شوند و بیشتر این امر در سنین بالا مشاهده شده است. مصرف زیاد سیگار نیز امکان دارد به مثانه و کلیه آسیب بزند. اقداماتی که باید برای پیشگیری از آن انجام شود چکاپ و رعایت رژیم غذایی سالم و مصرف مایعات و کاهش مصرف نمک در غذا است.

در اینجا باید گفت که بیماران کلیه طیف وسیعی نیز دارند؛ از نوزادان گرفته تا افراد مسن؛ اما افراد دارای موارد زیر بیشتر در معرض این بیماری‌های مربوط به کلیه هستند:

1-دیابت: (Diabetes Mellitus-مرض قند حاد سبب آسیب به به نفرون‌ها می‌شود، که در صورت عدم درمان موجب نارسایی پیش رونده‌ی کلیه می‌شود)
2-فشار خون بالا: (Blood pressure-به مویرگ‌های کلیه آسیب رسانده و در نتیجه عامل اختلال در کار کلیه است)
3-مسائل ژنتیکی و ارثی: (genetic disorders-ممکن است از بدو تولد ایجاد شوند یا به دلیل عفونت یا اختلال در سیستم ایمنی).

4-کسانی که التهاب کلیه (Glomerulonephritis) دارند.
5-بیماری‌های کیستیک کلیه‌ها (cystic).
6-کسانی که مسمومیت و عفونت‌های ادراری دارند یا مستعد به آن بوده‌اند.
7-افرادی که سابقهِ‌ی انسداد و نارسایی حاد کلیه (CRF) دارند.
8-کسانی که برخی داروهای خاصی را مصرف می کنند مانند ایبو بروفن (Ibuprofen)، دیکلوفناک سدیم (Diclofenac Sodium).
9-کسانی که دارای سنگ کلیه‌ (Kidney stone disease) یا دارای سابقه‌ی سنگ کلیه هستند:
از شایع‌ترین بیماری‌های سیستم ادراری و کلیه، سنگ‌ها هستند سنگ‌ها می‌توانند در هر قسمتی از سیستم‌های ادراری تشکیل شوند از کلیه و مثانه و بعضی اوقات حتی در مجراری ادراری ممکن است سنگ‌سازی رو بدهد. علت تشکیل سنگ‌ها متفاوت از علل مادرزادی-ژنتیکی بوده و عوامل محیطی بر وقوع آن تاثیر دارد. انجام آزمایشات و ورزش کردن، اجتناب از سیگار و نخوردن داروهای مسکن و انجام چکاپ منظم برای تشخیص زود هنگام و جلوگیری از پیشرفت بیماری‌های کلیه ضروری می‌باشد. تحقیقات نشان داده که اشخاص بیمار در صورت پیروی از دستورات پزشک متخصص خود وضعیت بهتری پیدا می‌کنند، و لازم است این اندام حیاتی تحت مراقبت‌های بیشتری قرار بگیرد.

کسانیکه دچار سنگ کلیه هستند یا در گذشته سنگ کلیه داشته اند، باید برای تامین آب بدنشان برنامه درستی داشته باشند و آب بدنشان را تامین کنید. خیلی افراد دچار کم آبی مزمن هستند. نوشیدن مقدار کافی آب مخصوصاً درگرمای تابستان، اهمیت بسیار زیادی دارد.

آشنایی بیشتر با سنگ کلیه:
سنگ کلیه، قطعه‌ای یا بخشی از مواد جامد است که در درون هر دو کلیه جدا از مواد درون ادرار تشکیل می‌گردد. سنگ‌های بزرگ ممکن است در مثانه، یا پیشابراه گیر کنند. همین عامل می‌تواند سبب انسداد و جلوگیری از دفع و خروج ادرار شود. بسیاری از سنگ‌های کلیه بدون کمک پزشک از بدن دفع می‌شوند، ولی گاهی سنگ گیرکرده دفع نمی‌شود و یا حتی ممکن است بزرگتر نیز بشود. درد بسیار شدید در پشت و پهلوها و وجود خون در ادرار و احساس سوزش در هنگام ادرار از علایم اولیه‌ی ابتلا به سنگ کلیه هستند. اکثر سنگ‌های کلیه شبیه هم نیستند و بطور کلی 4 نوع مختلف از سنگ‌های کلیوی وجود دارند که شایع‌ترین حالت آنها حاوی کلسیم می‌باشد. سنگ‌های کلیه می‌توانند بسیار کوچک به اندازه یک شن باشند یا اینکه بزرگ بوده و تا حد یک مروارید باشند. سنگ‌ها می‌توانند صاف و یا ناصاف باشند و معمولا به زرد رنگ و یا قهوه‌ای‌اند.

اگر سنگی نیز وجود داشته باشد که خود به خود دفع نمی‌شود. پزشک بتدریج اقداماتی انجام خواهد داد تا سنگ بالاخره خارج بشود؛ البته در گذشته که پزشکی کمتر پیشرفت داشت تنها راه رهایی و خلاصی از سنگ‌ها انجام جراحی بود. روش‌های مختلفی نیز برای درمان سنگ‌های کلیوی وجود دارد که ممکن است از روش‌های همانند تغییر رژیم غذایی یا حداقل اصلاح رژیم غذایی و استفاده از درمان‌های دارویی و نهایتا امکان دارد روش‌های سنگ شکنی (Lithotripsy- E.S.W.L) برون اندامی که روشی سرپایی‌ست و در آخر جراحی لیزری که وارد کلیه می‌شوند و یا از مجرای ادراری وارد کلیه می‌شود و یا همچنین جراحی‌های باز که در سنگ‌های خیلی بزرگ و در روش‌هایی که جواب نمی‌دهند، پزشکین متخصص وارد عمل می‌شوند. بهترین راه نیز برای یافتن نوع سنگ، آنالیز و آزمایش دقیق خود سنگ می‌باشد، همچنین با آزمایش ادرار یا خون (Clinical urine tests) نیز می‌توان به ماهیت سنگ پی برد و تا آنجا که اماکن دارد مایعات مصرف کرده و سعی کنید روزانه 12 لیوان آب بنوشید.  نوشیدن زیاد مایعات به شستن مواد موجود در ادرار و جلوگیری از رسوب آنها کمک می کند؛ پ در صورت اماکن می‌توان از آب‌لیمو یا آبمیوه نیز استفاده کرد. البته اما آب از همه مهمتر و بهتر است؛ و توصیه‌ی آخر این است که در بیماران مبتلا به سنگ کلیه و بعد از بهبودی و خارج کردن سنگ، جهت نشان دادن آن به دکتر و شناسایی عامل ایجاد سنگ و نشان دادن آن به دکتر برای بعدا، آن را نگه دارید.